Pochodzenie słowa Białowieża nie jest do końca znane: jedni uważają, że pochodzi ono od białej wieży zamku myśliwskiego wielkich książąt litewskich natomiast inni twierdzą, że termin ten wywodzi się od tutejszego lasu, który rzekomo uważano za bardziej świetlisty niż gdzie indziej.

W XV wieku Puszcza Białowieska została przez Władysława Jagiełłę uznana za prywatną i chronioną własność króla. Skarby puszczy przeznaczone były jedynie dla dworu królewskiego, więc nie było dozwolone polowanie ani inne formy korzystania z lasu. Była to pierwsza odnotowana forma ochrony puszczy jako szczególnie cennego obszaru. Źródłem do tego, by mówić o 600-leciu ochrony są najstarsze odnalezione w kronikach Jana Długosza zapisy z 1409 roku, odnoszące się do słowa Białowieża, potwierdzające królewski status puszczy. "Skoro była królewska, była chroniona, oznaczało to na przykład, że zwykła osoba nie mogła tam wejść, wycinać, polować, były służby leśne”.

Na podstawie zapisów Długosza wiadomo, że w 1409 roku król Władysław Jagiełło przez 8 dni polował w Puszczy Białowieskiej wówczas zgromadził zapasy dziczyzny dla armii, która pokonała Zakon Krzyżacki na polach Grunwaldu. "Od XIV do końca XVIII wieku Puszcza Białowieska była dobrem królów Rzeczypospolitej. Ten okres w jej historii od dawna budzi zainteresowanie. Wtedy właśnie ustaliła się pozycja i wartość Puszczy, wówczas też podjęte zostały działania, które uchroniły ją przed losem sąsiednich puszcz, dziś znanych tylko z archiwalnych dokumentów" .Do XVIII wieku Białowieża była jedyną stałą osadą wewnątrz Puszczy. Oprócz tego pojawiały się tam jedynie szałasy osoczników. W XVI wieku wewnątrz lasu założono wsie: Budy, Teremiski i Pogorzelce. W 1894 roku zakończono budowę pałacu carskiego w Białowieży, niestety budowla ta nie przetrwała do naszych czasów. W tym samym roku doprowadzono kolej żelazną z Bielska Podlaskiego a kilka lat później wybudowano dworzec kolejowy, który po likwidacji połączenia na początku lat 90 - tych nie jest użytkowany.